De Eerste Kruistocht (1095-1099), Paul Morren
Het blijft een
populair onderwerp, die Eerste Kruistocht. Als we gaan kijken naar het
aantal publicaties per 'kruistocht', dan is de Eerste de onbetwiste
koploper. De Vierde (met de verovering van Constantinopel) volgt als
tweede al op ruime afstand. Toch bevat een studie over het
onwaarschijnlijke avontuur dat de Eerste Kruistocht toch was, heel wat
valkuilen. Het romantische beeld dat door 19e eeuwse geschiedschrijvers
werd opgehangen blijkt moeilijk uitwisbaar. Zo omschreef een
historicus in 2007 Godfried van Bouillon nog als de grote leider
van die Eerste Kruistocht (Boek: Krijgers voor God). Dit toont aan
hoe slecht het eigenlijk gesteld is met de kennis over de kruistochten
en hoezeer de kennis over dit fenomeen al te vaak ondermaats of
gedateerd is. Paul Morren haalt wel het hoge niveau dat we
verwachten van een historicus. Op pagina 97 stelt de auteur orde op
zaken: "Neen, Godfried van Bouillon was niet de leider van de eerste
kruistocht! Hij was dat noch op weg naar Constantinopel, noch tijdens
het oprukken in Azië, noch bij de belegering van Jeruzalem (...)".
De aanstelling van Godfried van Bouillon tot ongekroonde koning van
Jeruzalem was eerder een samenloop van omstandigheden, zoals Morren dat
uitvoerig verklaart. De verafgoding van Godfried, die een aanvang nam
in de tweede helft van 12e Eeuw, bleef hardnekkig onze perceptie van
deze kruisvaarder bepalen en dus blijkbaar nog. De casus Godfried van
Bouillon is slechts een voorbeeld, Paul Morren zet veel meer zaken
recht in zijn boek.
Over de schrijfstijl kunnen we natuurlijk vitten: vaak wat
houterig, soms een vreemde zinsopbouw en heel soms valt de auteur
in herhaling. Maar dan zijn we aan het vitten. Van een historicus
verwachten we vooral heldere analyses en dat bezorgt de auteur ons. De
opbouw van het boek, met tussentijdse conclusies en samenvattingen,
doet het werk eigenlijk meer op een cursus lijken. Maar dit zien
we als een voordeel. Bovendien citeert Morren heel vaak uit
kronieken, Westerse, maar ook Byzantijnse en Arabische. Hij vergelijkt
ze en geeft de motivaties van de kroniekschrijvers aan. Deze auteurs
behoorden vaak tot een welbepaald kamp binnen het kruisvaardersleger.
Dit kleurde hun oordeel. Dankzij het uitvoerig overzicht van de
belangrijkste kroniekschrijvers kunnen we hun schrijfsels naar waarde
schatten en beter begrijpen.
De opbouw van het boek is logisch. Het eerst hoofdstuk beschrijft
uitvoerig de toestand in de 11e Eeuw, zowel in het Westen, het
Midden-Oosten als in het Byzantijnse Rijk. Daarna krijgen we een
duidelijk beeld van de oproep tot de Kruistocht, tijdens het Concilie
van Clermont, de motivaties van de Paus en het scenario dat hij tot in
de puntjes had voorbereid. Morren vertelt het relaas van de zogenaamde
Volkskruistochten en hun ongecontroleerde aanvallen op Joodse
gemeenschappen in Europa. Het dramatische, maar voorspelbare einde van
deze kruistocht vormt een naadloze overgang op het derde hoofdstuk; De
kruistocht van de ridders. Morren blijft het hele boek door schematisch
en gestructureerd schrijven, wat het begrijpen makkelijker maakt.
Alvorens het relaas te doen van deze jarenlange veldtocht, bespreekt
hij de troepensterkte, de manier van vechten, het leiderschap, enz.
Door het ook te hebben over de niet-strijdende groep binnen de legers
en over de bevoorrading tijdens de tocht., plaatst Morren zichzelf een
trapje hoger dan andere auteurs. Deze zaken worden al te vaak en
onterecht over het hoofd gezien. Na de tussenstop in Constantinopel,
met het diplomatieke gekonkel dat daarbij te pas kwam, vertelt de
auteur stap voor stap de tocht naar Jeruzalem, die eindigde in het
bekende bloedbad. Morren sluit af met een omschrijving van de prille
christenstaatjes en een algemeen besluit.
Het boek bevat een kort overzicht van de latere kruistochten, een
chronologische tabel, een beknopte bibliografie en een register van
persoons- en plaatsnamen. Het werk is voorzien van kaartjes en
afbeeldingen, al hadden we bij die afbeeldingen wel liever een
duidelijke bronvermelding gehad. Dit boek is een absolute aanrader, ook
voor gevorderden.
Jan Hosten, november 2008
Copyright
(NL) De kosten om informatie en afbeeldingen gratis op deze website te plaatsen, zijn niet gering. Indien u tekst of beelmateriaal wil gebruiken, contacteer dan eerst de webmaster. Overtredingen zullen gerechterlijk vervolgd worden. lees verder
(UK-US) The costs for the publishing of information and images on this website are very high. If you want to use data or images from any of these pages, contact the webmaster for permission. Violations will be prosecuted in court. read more
(F) Les coûts pour l'édition d'information et d'images sur ce site Web sont très hauts. Si vous voulez utiliserr des données ou des images d'un quelconque de ces pages, entrez en contact avec le webmaster pour la permission. Des violations seront poursuivies devant la cour. plus d'infos
